Η συνεργασία των τριών χωρών αποτελεί τη βάση για να επιλυθεί οριστικά το πρόβλημα

Συντάκτης: Κική Ηπειρώτου, Γιώργος Πανταζίδης
Εφημερίδα "Η ΓΝΩΜΗ", 29/11/2007

Μόλις που καταλαγιάζουν τα νερά του ποταμού Έβρου που έπνιξαν και πάλι χιλιάδες στρέμματα γης στον ακριτικό νομό της χώρας μας. Οι ζημιές είναι πολλές και οι πληγές που άνοιξαν ακόμη περισσότερες. Ο πρόεδρος του περιφερειακού Τμήματος Θράκης του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας Νίκος Παπαθανασίου μας μίλησε για το θέμα και κατέθεσε τις δικές του σκέψεις και απόψεις.

Για μια ακόμη χρονιά ο Έβρος δέχθηκε ισχυρό πλήγμα με νέες πλημμύρες. Για μια ακόμη χρονιά το φαινόμενο επαναλήφθηκε, χιλιάδες στρέμματα πλημμύρισαν και περιουσίες καταστράφηκαν…

«Δεν θα μας εκπλήξει εάν στο μέλλον το φαινόμενο παρουσιαστεί και πάλι και μάλιστα με εντονότερη μορφή. Είναι διαπιστωμένο ότι από τη μείωση της φυσικής βλάστησης και τον περιορισμό των δασών, ιδιαίτερα στη Βουλγαρία, προκύπτουν μεγαλύτερες ποσότητες νερού, ενώ επηρεάζει ακόμη και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, που έχει αυξήσει την ένταση των βροχοπτώσεων. Εκείνο που μου έκανε εντύπωση είναι η περίοδος που συνέβησαν τα φαινόμενα, δηλαδή στο φθινόπωρο, όταν αντιστοίχως μεγαλύτερες ποσότητες νερού περιμένουμε κατά τις αρχές της άνοιξης, όταν έχουμε το λιώσιμο των πάγων και κατά συνέπεια μεγαλύτερες ποσότητες νερού. Επομένως, η πρώτη διαπίστωση είναι ότι δεν έληξε το πρόβλημα για φέτος. Τον Μάρτιο με Απρίλιο θα πρέπει να αναμένουμε και να προετοιμαζόμαστε για επανάληψη του φαινομένου».

Μπορούμε να προετοιμαστούμε με κάποιον τρόπο, ώστε να μην έχουμε τα ίδια αποτελέσματα;

«Για την ώρα, αυτά που μπορούμε να κάνουμε είναι το να υπάρχει σωστή πολιτική πρόληψη, οργάνωση, στην αντιμετώπιση των καταστάσεων που δημιουργούνται από τα πλημμυρικά φαινόμενα. Από την άλλη μεριά, η κατεύθυνση της συνεργασίας των χωρών, όσον αφορά την έγκαιρη προειδοποίηση, θα πρέπει να επιζητηθεί. Την τρέχουσα περίοδο θα πρέπει να ισχυροποιηθεί. Ένα σοβαρό θέμα της επίλυσης του προβλήματος είναι η στάση της Βουλγαρίας, η οποία, κατ’ αρχήν διαφωνεί. Δεν αποδέχεται επισήμως τη δική μας άποψη ότι μια αιτία των πλημμυρικών φαινομένων είναι η παρακράτηση μεγάλων ποσοτήτων νερού στα δικά τους φράγματα, για να τα αξιοποιούν για δικές τους ηλεκτροδοτικές ανάγκες, αλλά από την άλλη μεριά, το να αφήνονται υπερβολικές ποσότητες νερού ανεξέλεγκτα δημιουργούν τέτοια πλημμυρικά φαινόμενα σ’ εμάς. Αυτό βέβαια, η Βουλγαρία, απ’ ότι έχει διαφανεί από κάποιες συσκέψεις τα τελευταία χρόνια που έχουν γίνει σε επίπεδο των δύο μερών δεν το παραδέχεται, επισήμως τουλάχιστον».

Πολλά έχουν γίνει για το θέμα της διασυνοριακής συνεργασίας, όπως το Δίκτυο Διασυνοριακής Συνεργασίας των Νομαρχιών. Σε σχέση με την παρελθούσα κατάσταση, διακρίνετε κάποια βήματα προόδου στον τομέα αυτό;

«Είναι βήματα προόδου αυτά, έχουν μπει κάποιες βάσεις, αλλά ακριβώς δεν βλέπω να περπατάνε. Για παράδειγμα, στη συνάντηση των εκπροσώπων πέντε υπουργείων των τριών χωρών, στην Αλεξανδρούπολη, είχανε συμφωνηθεί να γίνει έλεγχος από τριεθνή ομάδα εμπειρογνωμόνων, προκειμένου να εντοπιστούν και να προσδιοριστούν τα άμεσα έργα που πρέπει να γίνουν. Αυτό δεν έχει προχωρήσει καθόλου απ’ ότι ξέρω, με αποτέλεσμα να μένουμε σε επίπεδο συμφωνίας. Θεωρώ πολύ σπουδαίο το επίπεδο συμφωνίας, της καλής θέλησης, όπως καταγράφεται. Όμως, αυτά που έχουν συμφωνηθεί θα πρέπει να υλοποιηθούν με την δρομολόγηση των αντίστοιχων έργων».

Κάθε χρόνο ακούμε να δαπανούνται ή να προβλέπονται μεγάλο ύψος κονδυλίων για αναχώματα, αντιπλημμυρικά έργα κλπ., ωστόσο τις ζημιές δεν τις γλιτώνουμε. Τι πρέπει να γίνει για να υπάρξει καλύτερη αξιοποίηση αυτών των κονδυλίων;

«Έχει γίνει μία σοβαρή προσπάθεια, την οποία δεν είμαι σε θέση να αξιολογήσω και να κρίνω. Υπάρχει ένα γενικό στρατηγικό σχέδιο, ένα master plan του προβλήματος από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης το 1999, στο πλαίσιο του Interreg II. Βάζει κάποιες διαφορετικές παραμέτρους για την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων. Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι θα πρέπει, κατ’ αρχήν, να γίνει μία άμεση στερέωση των υπερβλητών αναχωμάτων, πολλά από τα οποία, λόγω και της παλαιότητάς τους παρουσιάζουν επικινδυνότητα. Επίσης, να γίνει μία διευθέτηση της κοίτης, να κατασκευαστούν λεκάνες εκτόνωσης των πλημμυρικών παροχών, αγωγοί ελεύθερης ροής, οι οποίοι θα καταλήγουν στην κοίτη του ποταμού και μ’ αυτόν τον τρόπο θα αποφεύγονται τα επισφαλή αναχώματα. Θα πρέπει ακόμη να γίνουν κάποια έργα στην ορεινή υδρονομία, κυρίως για να περιοριστούν οι μεταφορές φερτών υλικών. Το σπουδαιότερο βέβαια είναι να συσταθεί ένας τριεθνής φορέας διαχείρισης, ο οποίος θα αντιμετωπίζει ενιαία τη διαχείρισης των υδάτινων πόρων των τριών χωρών και, κυρίως, θα έχει μία ενιαία πολιτική αντιμετώπισης και συνεργασίας στις περιόδους των εκτάκτων αναγκών. Για να συσταθεί βέβαια αυτός ο φορέας χρειάζεται η παρέμβαση των κυβερνήσεων των τριών χωρών για να γίνουν οι απαιτούμενες συμφωνίες. Όσον αφορά τις όποιες αντιδράσεις και “τριβές” μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, όσον αφορά την ευθύνη που αποδίδουμε εμείς στη Βουλγαρία για την πρόκληση των πλημμυρικών φαινομένων, νομίζω ότι βρισκόμαστε στην ευτυχή θέση, από την στιγμή που η Βουλγαρία μπήκε στην Ε.Ε. να ακολουθήσει τις ευρωπαϊκές οδηγίες του 2005 και επομένως να συνεργαστεί για την επίλυση αυτού του φαινομένου. Από την άλλη μεριά, μέσα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδοτούνται παρεμβάσεις και έργα, διακρατικά, για την προστασία του περιβάλλοντος και της διαχείρισης των υδάτινων πόρων που θεωρώ ότι θα γίνει αντιληπτό και από τη Βουλγαρία κι επομένως όλα αυτά τα σημεία που τα βλέπουμε σήμερα ως σημεία “τριβής”, θα μεταστραφούν ευεργετικά στην επίλυση του προβλήματος».


Σαν ΤΕΕ Θράκης, έχετε κάποια εικόνα και εκτίμηση για το εάν οι παρεμβάσεις στα αναχώματα γίνονται με τον σωστό τρόπο; Σας το ρωτώ γιατί έχουν ακουστεί διάφορα το τελευταίο διάστημα.

«Άποψη, υπό την έννοια να έχουμε βάλει ειδικούς να επισκεφθούν τα αναχώματα, να τα εξετάσουν και να καταλήξουν σε συμπεράσματα, δεν έχουμε. Πάντως, έχουμε μία πληροφορία ότι θα μας αποσταλεί έγγραφο από την Περιφέρεια, ώστε δικοί μας πραγματογνώμονες – εμπειρογνώμονες να κάνουν κάποιες διαπιστώσεις για το θέμα. Κάποιες αστοχίες που παρατηρήθηκαν σε αναχώματα, τα οποία μάλιστα πρόσφατα ανασκευάστηκαν, είναι για εμάς εντελώς λάθος να προβούμε σε καταλογισμό ευθυνών, εάν δεν γίνει πρώτα μία εμπεριστατωμένη διερεύνηση του προβλήματος. Μπορεί οι αστοχίες αυτές να οφείλονταν στις συνθήκες που επικρατούσαν όταν γίνονταν οι επισκευές, από τις μελέτες ή τις παροχές που δόθηκαν, οι οποίες, πιθανότατα, να ήταν πέρα από το προβλεπόμενο, όταν γινόταν η επανόρθωση. Κατά συνέπεια, το να αποδώσει κανείς εύκολα τις αιτίες του προβλήματος, νομίζω ότι είναι εντελώς άστοχο. Από την στιγμή που θα οριστούν ειδικοί πραγματογνώμονες, θα διαπιστώσουν τις καταστροφές και θα καταλήξουν στα αίτιά τους, νομίζω ότι τότε θα μπορούμε να μιλάμε σοβαρότερα».

Υπάρχουν πάντως περιπτώσεις, όπου κάποια κεντρικά αναχώματα, στα οποία πρόσφατα έχουν γίνει παρεμβάσεις, δεν έχουν ακόμη παραληφθεί από κάποιους Δήμους…

«Πιθανότατα να οφείλεται σε γραφειοκρατικές διαδικασίες ή σε κάποιες επιφυλάξεις ότι οι κατασκευαστικές παρεμβάσεις μπορεί να είχαν κάποιες αστοχίες και γι’ αυτό να οδηγούσε την επιβλέπουσα υπηρεσία σε επιφύλαξη στο να παραλάβει ή όχι το έργο, όπως το είχε ολοκληρώσει ο αντίστοιχος εργολάβος. Δεν το αποκλείω αυτό. Μπορεί όμως να υπάρχουν πολλοί άλλοι λόγοι».

Ακούμε τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση να επιρρίπτει ευθύνες στη Βουλγαρία κι απλά να καταμετρά το ύψος της στάθμης των υδάτων. Ποιος θεωρείτε ότι πρέπει να είναι ο ρόλος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης στο ζήτημα αυτό;

«Θεωρώ ότι η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, τουλάχιστον του Έβρου, έχει καταβάλει υπεράνθρωπες προσπάθειες για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, κυρίως σε βραχύχρονη βάση, αλλά και μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, όσον αφορά την οριστική διευθέτηση του θέματος. Από εκεί και πέρα όμως, εκτιμώ ότι η συνεργασία των τριών χωρών αποτελεί τη βάση για να επιλυθεί οριστικά το πρόβλημα, κάτι που νομίζω ότι ξεφεύγει από τα όρια και την αρμοδιότητα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Είναι θέμα των κεντρικών κυβερνήσεων. Στην κατεύθυνση αυτή, έχουν γίνει κάποια σπουδαία βήματα, με πρωτοβουλία του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και της Περιφέρειας ΑΜΘ, για να τεθούν οι βάσεις συνεργασίας των τριών χωρών».

Υπάρχει μία συνολική μελέτη διαχείρισης υδάτινων πόρων ολόκληρης της λεκάνης απορροής των ποταμών Έβρου και Άρδα;

«Όχι, υπάρχει μόνο το ερευνητικό πρόγραμμα του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Θεωρώ ότι χρειάζεται οπωσδήποτε μία επικαιροποίησή του για να αξιοποιηθεί. Απ’ όσο γνωρίζω δεν υπήρξε η δυνατότητα των αντίστοιχων συμφωνιών και της διερεύνησης των καταστάσεων στις δύο γειτονικές χώρες. Σε δικό μας επίπεδο όμως είναι η πρώτη σοβαρή προσέγγιση για μια ολοκληρωτική αντιμετώπιση του προβλήματος. Μάλιστα, αν δεν κάνω λάθος, η Περιφέρεια ΑΜΘ, με το αντίστοιχο τμήμα υδραυλικών έργων, του οποίου προΐσταται ο κ. Τσεσμελής προχώρησε με βάση αυτό σε μία πρόταση εντάξεως έργων ενόψει του Δ’ ΚΠΣ. Το θεωρώ πολύ σημαντικό, αλλά διατηρώ τις επιφυλάξεις μου, για το πόσο ολοκληρωμένη λύση μπορεί να δοθεί».

Ως ΤΕΕ Θράκης τι θα επιδιώξετε;

«Είναι πλέον γνωστό και χιλιοδιατυπωμένο ότι ο ποταμός Έβρος θα πρέπει να ενώνει τις τρεις χώρες, κι όχι να τις χωρίζει με τα προβλήματα που δημιουργούν οι πλημμυρικές καταστάσεις. Το 1992 το περιφερειακό μας τμήμα έκανε μία επιστημονική διημερίδα για τον ποταμό Έβρο και τη διαχείριση των νερών, με τη συμμετοχή Τουρκίας και Βουλγαρίας. Επαναλαμβάνουμε κάθε χρόνο ότι ένα από τα σημαντικότερα έργα που πρέπει να γίνουν στην περιοχή της Θράκης είναι τα αντιπλημμυρικά μέτρα προστασίας του Έβρου, μέσα βέβαια από την περιβαλλοντική διάσταση της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφορίας. Από εκεί και πέρα, εξακολουθεί να είναι στις διεκδικητικές προτεραιότητες του ΤΕΕ Θράκης και θα εκτιμήσουμε εάν θα πρέπει να προχωρήσουμε σε μία διατύπωση θέσης, προκειμένου, ενόψει του ΠΕΠ ΑΜΘ, αν θα πρέπει τα ποσά που προβλέπονται για την εκπόνηση μελετών, να διατεθούν ακριβώς στην κατεύθυνση των μελετών που απαιτούνται για την ολοκληρωτική αντιμετώπιση των πλημμυρικών φαινομένων του Έβρου».

Συντάκτης: Κική Ηπειρώτου, Γιώργος Πανταζίδης

Πηγή: Εφημερίδα "Η ΓΝΩΜΗ", 29/11/2007